MAVİ YOLCULUK FİYATLANDIRMA

Mavi Yolculuk fiyatlarıyla ilgili genel bir kanıya varabilmek için Türkiye’de farklı dönemlerdeki "cabin charter” fiyatlarını, Türkiye’de farklı dönemlerdeki özel tekne kiralama fiyatlarını, Hırvatistan ve Yunanistan’da farklı dönemlerdeki "cabin charter” fiyatlarını, Hırvatistan ve Yunanistan’da farklı dönemlerdeki özel tekne kiralama fiyatlarını ve Türkiye’de dört farklı bölgedeki 5 yıldızlı otellerin konaklama fiyatlarını mercek altına aldık.

Türkiye’de incelediğimiz "cabin charter” fiyatlarının tamamı "full board” kategorisindeydi ve Bodrum, Gökova, Marmaris, Hisarönü, Fethiye gibi bölgeleri ziyaret eden teknelerdi. Bu teknelerde yedi gece konaklamalı kişi başı paketleri incelediğimizde fiyatların zaman dilimine göre ciddi farklar gösterdiğini gözlemledik. Örneğin Bodrum--Gökova--Bodrum rotasını izleyen bir teknenin yedi gecelik kişi başı "cabin charter” fiyatı mayısın ilk 4 haftası ve ekim döneminde 260 Euro’yken, ağustos ayında 570 Euro’ya kadar çıkabiliyor. Bu gözlemimizde zaman diliminin fiyat üzerinde oldukça ciddi bir etkisi olduğunu tespit ettik. Türkiye’deki "cabin charter” fiyatları üzerinde ortalama verilerden bir çıkarım yapıldığında, kişi başı haftalık fiyatların 23 Nisan--20 Mayıs ve 1 Ekim--21 Ekim arasında ortalama 300 Euro seviyesinde olduğunu; 21 Mayıs--10 Haziran ve 17 Eylül--30 Eylül arasında ortalama 400 Euro seviyesinde olduğunu; 11 Haziran--1 Temmuz arasında ortalama 500 Euro seviyesinde olduğunu; 2 Temmuz--29 Temmuz ve 27 Ağustos--16 Eylül arasında ortalama 600€ seviyesinde olduğunu ve 30 Temmuz--26 Ağustos arasında ortalama 700 Euro seviyesinde olduğunu söyleyebiliriz.

Türkiye’de özel yat kiralama fiyatlarını incelediğimizde, fiyatı etkileyen faktörler arasında zaman diliminden daha önemli etkenin, teknenin özelikleri olduğunu tespit ettik. Teknenin yapım yılını, uzunluğunu, yolcu kapasitesini, kabin ve mürettebat sayısını bu özellikler arasında sayabiliriz. Fiyatlarını incelediğimiz teknelerin en eskisi 1989, en yenisi 2010 modelken, en kısası 17 metre, en uzunu ise 36 metreydi. Yolcu kapasitesi 6 ile 36 arasında değişen teknelerin kabin sayısı ise 3 ile 16 arasında değişiyordu. İncelediğimiz teknelerden en ucuzu olan 1989 model, 17 metre ve 6 yolcu kapasiteli Sea Star 2’nin günlük fiyatı 450 Euro’dan başlarken, incelediğimiz tekneler arasında en pahalı olan 2010 model, 36 metre ve 8 yolcu kapasiteli Silver Moon’un günlük fiyatı 4.000 Euro’dan başlıyordu.

Orta sınıfa dahil olan ve yolcuların en çok tercih ettikleri teknelerin ise genellikle 2004--2008 arası modellerde, ortalama 30 metre civarında ve 20 yolcu kapasiteli olduğunu, fiyatlarının ise günlük ortalama 2.000 Euro’dan başladığını tespit ettik.

Yunanistan ve Hırvatistan’daki "cabin charter” fiyatlarını incelediğimizde, fiyat değişiminin üzerindeki en büyük etkenin Türkiye’deki "cabin charter” fiyatlarında olduğu gibi, zaman dilimi olduğuna söyleyebiliriz. Buradaki fiyatlar "half board” kategorisinde olmasına rağmen Türkiye’deki fiyatlara göre daha yüksek. Hırvatistan’da incelediğimiz teknelerin rotaları genellikle Dubrovnik, Split ve Dalmaçya Adaları’nı kapsıyor. Bu rotalarda kişi başı haftalık fiyatlar mayıs döneminde ortalama 900 Euro; haziran döneminde ortalama 1.000 Euro; temmuz döneminde ortalama 1.100 Euro; ağustos döneminde ortalama 1.200 Euro ve eylül döneminde ortalama 900 Euro seviyelerinde seyrediyor. Yunanistan’da genellikle İyonya Adaları, 12 Adalar ve Sporad Adaları’nın olduğu bölgeyi rota olarak belirleyen tekneleri incelediğimizde, yine Türkiye’ye kıyasla, yüksek fiyatlarla karşılaşıyoruz. Üstelik Yunanistan’daki fiyatlara "half board”un dahil olmadığını belirtelim. Yunanistan’daki fiyatlar temmuz--ağustos döneminde ortalama 1.300 Euro seviyesindeyken mayıs, haziran ve eylül aylarında ortalama 1.150 Euro seviyelerinde seyrediyor. Yunanistan, Hırvatistan ve Türkiye’deki "cabin charter” fiyatlarını kıyaslamak için yaptığımız araştırmada fiyatların dışında dikkatimizi çeken önemli bir detay oldu: Türkiye’de nisan sonundan ekim sonuna kadar farklı türlerde tekneler mevcutken, Hırvatistan ve Yunanistan’da sezon daha kısa. Özellikle mayıs ve ekim aylarında çalışan tekne sayısı oldukça az. Teknelerin çoğu haziran-- ağustos döneminde çalışıyor. Bu durum ortaya daha dar ve pahalı bir fiyat yelpazesi çıkarıyor. Sonuç olarak Hırvatistan ve Yunanistan’daki "cabin charter” fiyatlarının Türkiye’ye göre hem daha pahalı olduğunu, hem de sezonun kısa olduğunu söyleyebiliriz.

Hırvatistan ve Yunanistan’daki özel tekne kiralama fiyatlarını mercek altına aldığımızda, her ne kadar fiyatlar teknelerin özelliklerine göre değişse de, Türkiye’ye kıyasla yüksek fiyatlarla karşılaştık.

Hırvatistan’da incelediklerimiz arasında en uygun fiyatlı olan tekne, haftalık 10.700 Euro’dan başlayan fiyatıyla Angelica’ydı (1990 model, 30 metre boyunda, 10 yolcu kapasiteli). Fiyatı en yüksek olan tekne ise, haftalık 42.000 Euro’dan başlayan fiyatıyla Navilux’tu (2012 model, 37 metre, 12 yolcu kapasiteli). Hırvatistan’da bütün tekneleri inceldik. Özel tekne kiralama fiyatının haftalık ortalama 21.000 Euro olduğuna söyleyebiliriz.

Yunanistan’da incelediklerimiz arasında en uygun fiyatlı olan tekne, haftalık 10.500 Euro’dan başlayan fiyatıyla Josefine 1’di (1998 model, 28 metre boyunda, 12 yolcu kapasiteli). Fiyatı en yüksek olan tekne ise, haftalık 30.100 Euro’dan başlayan fiyatıyla Liana H’ydi (2004 model, 28 metre boyunda, 12 yolcu kapasiteli). Yunanistan’da bütün tekneleri inceleyerek ulaştığımız haftalık ortalama özel tekne kiralama fiyatı 23.000 Euro’dur. Bu durumda hem Hırvatistan, hem de Yunanistan’daki özel tekne kiralama fiyatlarının, tekne özellikleri bakımından ayırt edici büyük farklar olmamasına rağmen Türkiye’den daha pahalı olduğuna söyleyebiliriz.

Fiyat karşılaştırmalarında son olarak, yazın Türkiye’de en çok tercihen edilen bölgeler olan Antalya, Bodrum, Çeşme ve Marmaris’te Mavi Yolculuk’a rakip olarak değerlendirilebilecek 5 yıldızlı otelleri değerlendirmeye aldık. Gerek mevsim, gerek hedef kitle göz önüne alındığında bu bölgelerdeki 5 yıldızlı oteller, Mavi Yolculuk turizminin en önemli rakibi. Bütün otellerde mevsimin fiyat değişimleri üzerinde ciddi etkisi olduğunu rahatlıkla gözlemleyebiliyoruz. Fiyatların en düşük olduğu ekim ayında kişi başı haftalık ortalama fiyat 1.500 Euro civarındayken, en yüksek sezon olan temmuz ayında kişi başı haftalık ortalama fiyat 2.500 Euro civarında. Antalya bölgesindeki oteller müşterilere her şey dahil paketler sunarken, Bodrum, Çeşme ve Marmaris bölgelerindeki oteller genellikle sadece kahvaltı dahil paketler sunuyor. Bu durum tatil boyunca müşterileri ekstra harcamalara yönelttiği için fiyatta % 40 civarında bir artışa neden oluyor.
Türkiye ve yurtdışındaki "cabin charter” fiyatlarını, Türkiye ve yurtdışındaki özel tekne kiralama fiyatlarını ve Türkiye’de yaz turizminin en yoğun olduğu bölgelerdeki 5 yıldızlı otellerin fiyatlarını karşılaştırdığımızda, fiyat bakımından Türkiye’de Mavi Yolculuk’un rakiplerine göre çok daha avantajlı olduğunu görüyoruz.

Buradaki temel sıkıntı, insanlar detaylı ve karşılaştırmalı fiyat araştırması yapmadıkları için, fiyat avantajının farkına varamıyorlar. Mavi Yolculuk yapmak isteyen insanlar sadece Hırvatistan’daki fiyatları inceleyip, gördükleri yüksek fiyatlar nedeniyle yolculuktan vazgeçebilirler. Oysa Türkiye’de daha iyi imkân ve daha uygun fiyatlarla yolculuk yapılabildiğini gördüklerinde fikirlerini değiştirebilirler.

Aynı durum otel fiyatlarını inceleyen müşteriler için de geçerlidir. Yazın deniz tatili yapmak isteyen ve bu amaçla 5 yıldızlı otel fiyatlarını inceleyen bir kişi yüksek fiyatlar nedeniyle tatil fikrinden vazgeçebilir. Oysa benzer imkânların çok daha uygun fiyatlarla Mavi Yolculuk paketlerinde kendisine sunulduğunu öğrendiğinde tercihini Mavi Yolculuk’tan yana kullanabilir.
İşte bu durumda acente ve internet sitelerine büyük bir görev düşmektedir. Rakiplerin fiyat ve imkânlarını inceleyen herkesin Mavi Yolculuk fırsat ve avantajlarından haberdar olmaları büyük önem taşımaktadır. Uygun fiyatlar Türkiye’de Mavi Yolculuk’un en önemli fırsatlarından biriyken, bütün pazarlama aktivitelerinde, duyurularda, ilanlarda uygun fiyatlardan bahsedilmeli ve potansiyel müşteriler bu konuda bilgilendirilmeli. Uygun fiyatlar Türkiye’de Mavi Yolculuk’un önemli bir ayrıştırıcı özelliği olarak ön plana çıkartılmalı.

 

Rekabet Yurtdışında Mavi Yolculuk Mavi Yolculuk, Türkiye kıyıları dışında başta Yunan adaları olma üzere Yunanistan, Hırvatistan, İtalya kıyılarında müşterilere sunulmaktadır. Gulet tekneler yıllar içerisinde bu ülkelerdeki acenteler tarafından talep görmüş ve tekne göçü gerçekleşmeye başlamıştır. Bu ülkelere hem tekne satışı gerçekleşmiş, hem de tekneler sezonun bir bölümünü bu kıyılarda hizmet vererek geçirmeye başlamıştır. Avrupa Birliği’nin kıyı şeritlerindeki turizmi güçlendirmeye yönelik politikaları da göz önünde alındığında, bu iki ülkedeki Mavi Yolculuk rotalarına ilgi önümüzdeki dönemde de artacaktır. Aşağıdaki tabloda Mavi Yolculuk’ta Türkiye’nin büyük üç rakibi olan İtalya, Yunanistan ve Hırvatistan’ın yıllara göre ziyaretçi sayısı verilmektedir (UNWTO Tourism Highlights, 2015 Edtion):

 

Ülke/Yıl			2011		2012		2013		2014
İtalya			43,626		46,360		47,704		48,576
Türkiye			31,364		35,698		37,795		39,811
Yunanistan			15,007		15,518		17,920		22,033
Hırvatistan			9,111		10,369		10,948		11,623

Ziyaretçi sayısı milyon olarak girilmiştir.

Bu tablo, rekabeti anlamamız açısından önemlidir. Zira ülkeye giren toplam turist sayısı ülkenin tüm dünyadaki tanınırlığının ve çekiciliğinin bir yansımasıdır. Bir kişinin o ülkedeki farklı tatil olasılıklarını inceleyerek Mavi Yolculuk’a ulaşması ve ilgi göstermesi o ülkeyi "gidilecek ülkeler” listesine almasıyla başlayabilir. Bir ülke ne kadar çok turist destinasyonu olarak biliniyorsa, o kadar çok insan o ülkedeki tatil alternatiflerini araştırıyor ve ilgi gösteriyor olacaktır. Bu açıdan yaklaştığımızda, tercih edilirlik açısından Türkiye İtalya’nın gerisinde, Yunanistan ve Hırvatistan’ın ise önündedir. Turistlerin ülke ekonomilerine katkısı:

 

Ülke/Yıl			2011		2012		2013		2014
İtalya			38,786		41,185		43,912		45,545
Türkiye			22,585		25,345		27,997		29,552
Yunanistan			12,742		13,417		16,139		17,793
Hırvatistan			8,075		8,676		9,525		9,866

 

Veriler milyon USD olarak girilmiştir. Ziyaretçilerin ortalama harcamalarını karşılaştırdığımızda Türkiye’nin Mavi Yolculuk için rakip olarak kabul ettiğimiz ülkelere göre daha az para harcanan bir turizm destinasyonu olduğu gözlemlenmektedir. Aşağıdaki tabloda ziyaretçilerin ortalama harcamaları karşılaştırmalı olarak verilmiştir:

 

Ülke/Yıl	2011		2012		2013		2014
İtalya	889,05		888,37		920,50		937,60
Türkiye		720,09		709,98		740,75		742,30
Yunanistan		849,07		864,60		900,61		807,56
Hırvatistan		886,29		836,72		870,02		848,83

 

Veriler USD olarak girilmiştir. Genel turizm verilerinin yanı sıra, incelenmesi gereken bir diğer konu da Türkiye ve Mavi Yolculuk için rekabet ettiğimiz ülkelerin hangi özelliklerinden dolayı yurtdışı ziyaretçiler tarafından tercih edildiğidir. Dört ülkeyi birbiriyle karşılaştırdığımızda, ziyaretçilerin o ülkeyi tercih etmesindeki en etkili sebepler aşağıdaki tabloda belirtilmiştir:

 

Tercih Sebepleri
Türkiye		İtalya		Yunanistan		Hırvatistan
Tarih		Tarih		Adalar		Doğa
Kültür		Mutfak		Tarih		Mutfak
Boğaz		Doğa		Mutfak		Kültür
Mutfak		Sahiller		İklim		İklim
Akdeniz		Sanat		Fiyat		Mimari

 

Bu tabloda görüldüğü üzere, rekabette olduğumuz ülkelerin tercih edilme sebepleri ciddi benzerlikler göstermektedir. Özellikle Yunanistan’ın tercih edilme sebepleri arasında gösterilen adalar, iklim ve mutfak Mavi Yolculuk’la örtüşmektedir. Dolayısıyla Mavi Yolculuk’un tanıtımını bu ülke için kolaylaştırmaktadır. Yurtiçindeki Alternatif Seyahat Seçenekleri Mavi Yolculuk tekneleri yurtdışı destinasyonlarla olduğu kadar, yurtiçindeki diğer tatil alternatifleriyle de rekabet halindedir. Bu rekabet hem yerli, hem yabancı turistler için söz konusudur. 2015 Turizm Raporu’ndaki verilere bakıldığında Mavi Yolculuk’un en yaygın yapıldığı ve Türkiye’nin turizmde en büyük dört ilinden biri olan Muğla’nın diğer merkezlerle karşılaştırıldığında turizmde büyümenin yavaşladığı görülmektedir.

Antalya’da turizm ve otelcilik sektörünün büyümesi ve Turizm Bakanlığı’nın İstanbul’un uluslararası platformlarda tanıtımına yaptığı katkılar sonucu bu iki merkez Türkiye pazarındaki hakim konumlarını sürdürmektedirler. TESPİTLER VE STRATEJİK PLAN GELİŞTİRME Son Yıllarda Mavi Yolculuk’ta Yaşanan Gelişmeler Son yıllarda artan "charter” turizmiyle koylarda oluşan tekne yoğunluğu, sakin seyahat talebindeki müşterilerde memnuniyetsizliğe sebep olmuştur. Denizcilik alanında yeterli sayıda kalifiye mürettebat yetiştirilememesi, denizci sayısındaki azalma, yat sayısındaki artış sonucu hizmet seviyesindeki kalite korunamamıştır. Şikâyet alınan, memnun dönmeyen turist sayısında artış kaydedilmiştir. İç piyasaya yapılan iletişim, Türkiye’de yavaş yükselen denizcilik kültürü, marina sayısındaki artış gibi etkenlerden dolayı Türk turistinde büyük bir artış gözlenmiş ve düşen yabancı turist sayısından dolayı yüzdesel olarak lokal turist oranı iyice artmıştır. Yurtiçine yapılacak doğru ve hedefli iletişimin geri dönüşü yüksek olacağının sinyallerini vermektedir. Mavi Yolculuk seyir sayılarında son yıllarda belirgin bir düşüş görülmektedir. Fethiye ve Göcek limanlarında çıkış̧ yapan tekneler için 2014 yılında düzenlenen seyir izin belgesi (transitlog) sayısı 11.038. iken, bu sayı 2015 yılında 9.339 adet olarak gerçekleşmiştir. Diğer limanlarda da benzer daralmalar görülmektedir.

TÜRKIYE TURIZM SEKTÖRÜNDEKI GELIŞMELER VE TRENDLER

World Travel & Tourism Council (WTTC) verilerine göre Türkiye’deki seyahat ve turizm sektörünün gayrisafi yurtiçi hasılaya (GSYİH) direkt etkisi 82,1 milyar TL’dir. Bu rakamda GSYİH’nin % 4,7’sine denk gelmektedir. Son dört yılda Türkiye’ye en çok turist gönderen 50 ülke:

 

		Ülke		2012		2013		2014		2015
1		Almanya			5.028.745		5.041.323		5.250.036		5.580.792
2		Rusya Fed.			3.599.925		4.269.306		4.479.049		3.649.003
3		İngiltere			2.456.519		2.509.357		2.600.360		2.512.139
4		Gürcistan			1.404.882		1.769.447		1.755.289		1.911.832
5		Bulgaristan			1.492.073		1.582.912		1.693.591		1.821.480
6		İran			1.186.343		1.196.801		1.590.664		1.700.385
7		Hollanda			1.273.593		1.312.466		1.303.730		1.232.487
8		Irak			533.149		730.639		857.246		1.094.144
9		Suriye			730.039		1.252.826		1.176.490		847.275
10		Fransa			1.032.565		1.046.010		1.037.152		847.259
11		ABD			771.837		785.971		784.917		798.787
12		Yunanistan			669.823		703.168		830.841		755.414
13		Ukrayna			634.663		756.187		657.051		706.551
14		İsveç			617.811		692.186		667.551		624.649
15		Belçika			608.071		651.596		660.857		617.406
16		Azerbaycan			593.238		630.754		657.684		602.488
17		İtalya			714.041		731.784		697.360		507.897
18		Polonya			428.440		423.129		510.569		500.779
19		Avusturya			505.560		518.273		512.339		486.044
20		Suudi Arabistan			175.467		234.220		341.786		450.674
21		Romanya			385.055		395.214		426.585		441.097
22		Kazakistan			380.046		425.773		437.971		423.744
23		Danimarka			391.312		402.818		408.287		408.841
24		İsviçre			354.461		379.344		394.458		380.338
25		Çin			114.582		138.876		199.746		313.704
26		Norveç			406.879		412.870		326.292		282.210
27		İspanya			278.164		290.422		283.926		236.063
28		Libya			213.890		264.266		267.501		234.762
29		KKTC			211.828		216.881		227.612		233.278

 

Turizm Bakanlığının Mayıs 2016 tarihli yaptığı açıklamalarda geçen seneye oranla 4 milyon üzerinde yerli turistin rezervasyon yaptırdığı ve bu rakamın bir önceki seneye oranla %25 daha fazla olduğunu belirtilmiştir. Fakat bunun yanı sıra 2015 yılının sonlarına doğru başlayan Rusya uçak krizi akabinde ülkenin çeşitli noktalarında meydana gelen terörist ataklar dolayısı ile Şubat 2016’da ülkeye giriş yapan yabancı turist sayısında %10’luk bir düşüş görülmüş ve bu son 10 yılın en büyük düşüşü olmuştur. Turizm acentalarının bildirimlerine göre Alman pazarından gelen turist sayılarında %40 düşüş görülmüştür. Bu belirtilen rakamlar 15 Temmuz darbe girişimi öncesi açıklanan verilerdir. Bu tarihten sonra Türkiye’nin turist kaybı çok daha büyük oranlarda olmuştur. 2016 yazının sonuna doğru Rusya ile ilişkilerin düzelmesi ile 2017 yılında Rus turist sayılarında normalleşme beklenmektedir. Fakat Mavi Yolculuk açışından bakıldığında Rusya çok önemli bir pazar olarak gözükmemektedir.

ULUSLARARASI TURIZM SEKTÖRÜNDEKI GELIŞMELER VE TRENDLER

Turizm sektörü, son 60 yılda devamlı büyüme ve farklılaşma yaşayarak dünyanın en büyük ve en hızlı büyüyen sektörlerinden biri durumundadır. Avrupa ve Kuzey Amerika gibi geleneksel tercihlerin yanı sıra, birçok yeni varış noktasını belirmektedir. 2014’te 1,133 milyar uluslararası turist gelişi, 2015’te % 5 artarak 1,186 milyara ulaşmıştır. 2030’da bu rakamın 1,8 milyara ulaşması öngörülmektedir.

Listede görülebileceği üzere 2015’te büyüme kaydedemeyen tek ülke Türkiye. Meksika, Almanya, İngiltere, İspanya, Rusya gibi ülkeler global büyüme olan % 5 seviyesi yakalamış veya geçmiştir. Uluslararası turizm 1950’de 2 milyar USD seviyesinde bir sektörken, 2015’te bu rakam 1.260 milyar USD seviyesine ulaşmıştır. Bu rakam dünya genelinde gerçekleşen ticaretin % 7’sine denk gelmektedir. Turizm sektör olarak ele alındığında, dünya ihracat kategorisinde yakıt ve kimyasal maddelerden sonra üçüncü sıradadır. Ardından otomotiv ve yemek kategorileri gelmektedir. Ülkeler bazında ilerlediğimizde İngiliz tatilcileri incelersek, 2015 yaz sezonu açısından sağlam bir dönem oldu görülmektedir. (ABTA Travel Trends 2016) Temmuz – Eylül 2015 arasında denizaşırı seyahatler bir önceki yıla oranlar %9 artıştır. 

İngiliz tatilciler tarafından en çok tercih edilen ülkeler; İspanya, Fransa, Birleşik Devletler, İtalya, Portekiz, Yunanistan, Türkiye, Belçika ve Hollanda olmuştur. İngiliz tatilciler, finansal kriz yaşamakta olan, mülteci sorununu turistik bölgelerinde oldukça yoğun yaşayan, Euro bölgesinden çıkma tehlikesi olan ve tatilcilere nakit ile seyahat etmelerini tavsiyesinde bulunulan Yunanistan’dan vazgeçmeyerek 2015 yılında bu ülkeye olan ilgide %2 artış kaydetmiştir. 2000 yılların başlarından itibaren yeni bir trend ise seyahat acentalarına olan güvenin azalmakta olması. İnsanlar seyahat seçeneklerini yaparken artık paket programlar sunan acentalar yerine çevresindekilere, sosyal medyaya danışmaktalar. 8--30 yaş grubunda 138 ülkede 31,000 kişi arasında yapılan araştırma sonuçlarına göre seyahat tercihleri yapılırken arkadaş tavsiyesini tercih etmek %76, indirim ve promosyonların etkisi %43, sosyal medya tesiri %36, seyahat acentasına danışma oranı ise %18 olarak çıkmaktadır. Bu veriler gelecekteki seyahat tercihlerinin ne mecralardan daha etkin yönlendirilebileceğine dair net bir göstergedir.

Gene aynı araştırmada görülen diğer bir unsur ise seyahat rezervasyonlarının %71 tüketicilerin kendi tarafından, %21’i seyahat acentaları üzerinden yapılmakta. Tüketiciler gelişen teknoloji ile birlikte, seyahat acentalarına bağımlığını iyice azaltmış, bilgiye kolayca erişip, son satıcı ile direk ulaşma geçme imkanına sahipler. Diğer araştırmada ise sosyal medyanın seyahat tercihlerinde ne kadar önemli bir rol oynadığını göstermektedir. Uluslararası seyahat eden tüketicilerin, sosyal medya kullanım oranı %70 seviyesinde olup, tatil tercihlerinde sosyal medyanın tesiri %25 düzeyinde olduğu görülmektedir.

Uluslararası seyahat eden tüketicilerin, karar verdikleri tatil hakkında bilgi toplandığı ana mecra %75 ile internet olarak ön plana çıkmaktadır.

Bu kullanıcıların %30’u bilgiyi sosyal medyadan temin etmekte. 2015 yılında 235 Milyon seyahate sosyal medya yön vermiştir.